၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၄
Zalen
မနေ့ကဘဲ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ထွက်ပြေးသွားခဲ့ပြီဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် ဟာဆီနာရှိတ်ခ်ဟာ တနင်္လာနေ့အထိတော့ တရားဝင်ထောက်ခံမှု ရရှိထားတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်တစ်ယောက်လို အုပ်ချုပ်မှုကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးကနေ နှုတ်ထွက်ပေးဖို့ ကျောင်းသားနှင့် ဆန္ဒပြသူများကတော့ လမ်းပေါ်ထွက်လာတာ ရက်အတန်ကြာလာပြီဖြစ်ပါတယ်။
အစကတော့ ဆန္ဒပြုမှုရဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းကတော့ နိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးအတွက် စစ်တိုက်ခဲ့သော စစ်သားများနှင့် မိသားစုဝင်များအတွက် အစိုးရအလုပ် ခွဲတမ်းချပေးမှုဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရှိလာခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု၊ လာဘ်စားမှုနှင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲခိုးမှု အစရှိတဲ့ အကြောင်းအရင်းများကြောင့် ဆန္ဒပြမှု စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
လက်ဝဲပါတီတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Ganosamhati Andolan ပါတီရဲ့ ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင် တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဇိုနာယက်ဆာကီက ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်တွင် ပြောဆိုချက်အရ “လူတွေရဲ့ ခံစားချက်ကတော့ သူ (ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဟာဆီနာ) က အရင်ဆုံး ထွက်သွားရမယ်။ သူဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရဟာ ကျင့်ဝတ်လည်း မရှိသလို နိုင်ငံရေးတရားဝင်မှုလည်း မရှိဘူး” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဟာဆီနာကတော့ သူ့ကိုယ်သူ ဒီမိုကရေစီစနစ်အောက်မှာ ရွေးကောက်ခံရသူလို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလမှာ မမျှော်လင့်ထားဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကို လေးကြိမ် ဆက်တိုက် အနိုင်ရရှိခဲ့တယ်။သူကျင်းပခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို အတိုက်အခံ ပါတီကြီးအများစုက ဆန္ဒပြထားတယ်။ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများကလည်း လွတ်လပ်မှု မရှိခြင်းနှင့် မျှတမှုမရှိခြင်းတို့အတွက် ဝေဖန်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဟာဆီနာရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရရှိမှုကို နိုင်ငံကြီးများကလည်း ဂုဏ်ယူကြောင့် သဝဏ်လွှာပေးပို့သူများလည်း ရှိပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်မှာဘဲ ဟာဆီနာဟာ ညမထွက်ရ အမိန့်ကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ အင်တာနက်ဆက်သွယ်မှုကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီးနောက် လူငယ်ပါတီဖြစ်တဲ့ Awami League ပါတီတို့လည်း လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြလာတဲ့ အထိဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ လူပေါင်း ၂၀၀ သေဆုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိခဲ့တဲ့ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့များကလည်း ဆန္ဒပြမှုကနေ အကြမ်းဖက်မှုသို့ ပြောင်းလဲလာတာကို ဇူလိုင်လ လယ်ပိုင်းလောက်ကစပြီး အင်အားသုံးပြီး စတင်ဖြိုခွင်းလာခဲ့ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်တွင် သေဆုံးသူပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ပြီး ထိုထဲတွင် လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ၁၄ ဦးလည်း ပါဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ လူမှုကွန်ရက်ပေါ်မှာ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ဗီဒီယိုများအရ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များဟာ ဆန္ဒပြသူများကို အနီးကပ် ပစ်ခတ်မှုများ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
ဟာဆီနာကတော့ အစ္စလမ်ဘာသာအစွန်းရောက်သူများဟာ ဆန္ဒပြသူများနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး အကြမ်းဖက်မှုကို ကျူးလွန်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျောင်းသားများကတော့ ဆန္ဒပြုမှုကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဟာဆီနာရာထူးကနေ နှုတ်ထွက်ဖို့အတွက် ရက်ကြာဆန္ဒပြရန် ကျောင်းသားများက ဩဂုတ်လ ၅ ရက်နေ့မှာ ပြင်ဆင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဟာဆီနာက ဒါကို တုံ့ပြန်တဲ့ အနေနဲ့ သုံးရက်ရုံးပိတ်ရက်ကို ကြေညာလာခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တနင်္လာနေ့ နေခင်းပိုင်းလောက်မှာတော့ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကနေ နှုတ်ထွက်ပြီးတော့ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ပါတယ်။ ပထမတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို အရောက်သွားပြီးတော့ နောက်ထပ် ဘယ်ကို ဆက်သွားမလဲ ဆိုတာကတော့ မသိရပါဘူး။
အဲ့ချိန်မှာဘဲ မြေပြင်က အခြေနေဟာ အုပ်ချုပ်သူမရှိတဲ့အချိန်မှာ အကြမ်းဖက်မှုပြင်းထန်လာခဲ့ပါတယ်။ ထောင်နဲ့ ချီတဲ့ ဆန္ဒပြသူများဟာ ဒါကာမြို့က ဝန်ကြီးချုပ်နေအိမ်ဖြစ်တဲ့ ဂါနာဘာဘန်းကို စီးနင်းခဲ့ကြပါတယ်၊ အိမ်အတွင်းက ပိုင်ဆိုင်မှုများကို လုယှက်သယ်ယူခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်ချို့ ဆန္ဒပြသူများကတော့ တရားသူကြီးချုပ်ရဲ့ နေအိမ်ကိုလည်း တိုက်ခိုက်လာကြပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သူ တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ ဟာဆီနာရဲ့ ဖခင်ဖြစ်တဲ့ ရှိတ်ခ်မူဂျစ်ဘူရ်ရာမန်းရုပ်တုကို ရိုက်ခွဲခဲ့ကြတယ်။
ပြတိုက်အဖြစ် ထားရှိတဲ့ မူဂျစ်မိသားစုရဲ့ အိမ်ကလည်း မီးလောင်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို လုပ်ရပ်များဟာ ကျောင်းသားများ စတင်ခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြမှုများနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ လုပ်ရပ်များတော့ ဖြစ်လာပါတယ်။ ကျောင်းသားများကတော့ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများကို ခိုးယူသူများကို တောင်းပန်ခဲ့ပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်ကတော့ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း နေထိုင်ကြဖို့ တောင်းဆိုထားပေမယ့် ကြားဝင်အာဏာသိမ်းတာတော့ မရှိသေးပါဘူး။ စစ်တပ်ဟာ ၁၉၇၀ နှင့် ၁၉၈၀ ခုနှစ်ကျော်များတွင် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ တစ်ဘက်မှာလည်း စစ်တပ်ဟာ ပြည်သူများရဲ့ ယုံကြည်မှုကို အလွဲသုံးစားလို့ မကောင်းပါဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စစ်တပ်ရဲ့ နိုင်ငံရေးထဲ ဝင်ရောက်တတ်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကြောင့် ပြည်သူတွေကလည်း စစ်တပ်အပေါ် ယုံကြည်မှု သိပ်မရှိကြပါဘူး။
နောက်ထပ် ထည့်သွင်းစဉ်းစားစရာ ရှိလာတာကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဟာ ကုလသမဂ္ဂကို စစ်သားအများဆုံး ပံ့ပိုးပေးတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့တော့ စစ်တပ်ဟာ သူလုပ်ချင်တာလုပ်ပြီး နိုင်ငံတကာကို ဒေါသထွက်စေမယ်လို့ မမျှော်လင့်ထားကြပါဘူး။ ကုလသမဂ္ဂကို စစ်သားများ စေလွှတ်ပေးခြင်းဖြင့် စစ်တပ်အတွက် ဘတ်ဂျက်သက်သာစေပါတယ်။
ပြည်ပြေးဝန်ကြီးချုပ် ဟာဆီနာအတွက် ခုတော့ ရွေးချယ်စရာ နှစ်ခုရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းနေကြပါတယ်။ တစ်ခုကတော့ အေးအေး ဆေးဆေးအနားယူမလား သို့မဟုတ် သူမရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကို ကာကွယ်ရန်အတွက် စစ်တပ်ကို ပြန်လည် အသုံးချမလား ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ သူထွက်ပြေးသွားခဲ့ပါတယ်။ ခုတော့ သူဘယ်မှာ အခြေချနေထိုင်မလဲဆိုတာ မသေချာသေးပါဘူး။
အိန္ဒိယနိုင်ငံကို တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားများကြောင့် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို အမြဲတမ်း ဝေဖန်လာသူဖြစ်နေတော့ အိန္ဒိယဟာ ဟာဆီနာအခြေချဖို့အတွက် ကောင်းတဲ့နိုင်ငံလား ဆိုတာကတော့ မရှင်းလင်းသေးပါဘူး။ ပြန်ပို့ခံရမယ့် အန္တရာယ်လည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံအတွင်းမှာလည်း တရားမဝင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားများစွာရှိနေသောကြောင့် ဟာဆီနာအတွက် အခြေနေကောင်းတဲ့ နိုင်ငံတော့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။
တကယ်လို့ ဟာဆီနာကတော့ အာဏာပြန်ရရေးကို ကြိုးပမ်းမယ်ဆိုရင် သွေးထွက်သံယိုမှုများစွာ ရှိလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်က ဆန္ဒပြသူများကို ကောင်းကောင်းကိုင်တွယ်နိုင်ရင်တောင်မှ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကြောင့် ဝေဖန်မှု ခံနေရတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဟာ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ နည်းလမ်းကို ရွေးချယ်မလားဆိုတာကတော့ ဘယ်သူမှ ဂတိမပေးနိုင်ပါဘူး။ တနင်္လာနေ့အထိတော့ ကလေးငယ်ပေါင်း ၃၂ ဦးအထိ သေဆုံးခဲ့ပြီဖြစ်သလို၊ သေဆုံးမှုများဟာ နှစ်ဘက်လုံးရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
ဟာဆီနာဟာ တိုင်းပြည်အတွင်း မတည်ငြိမ်မှုကို ထားခဲ့တယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ အဲ့တော့ဘယ်သူကဖွဲ့စည်းတဲ့ အိမ်စောင့် အစိုးရကမဆို တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို အမြန်ဆုံး ဖော်ဆောင်ဖို့တော့ လိုအပ်ပြီဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ် ဒါကို လုပ်နိုင်ဖို့ ဆိုတာကလည်း စစ်တပ်ရဲ့ ထောက်ခံမှု ရှိမှ လုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အစိုးရ ဖွဲ့နိုင်ခြေရှိတဲ့ အစုအဖွဲ့များကို ထုတ်ပြန်လာကြပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခြေနေဟာ ဒီနေ့အထိ ထိရှလွယ်ဆဲဖြစ်သောကြောင့် နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်တော့ မချနိုင်သေးပါဘူး။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်ကျော်တုန်းကလည်း နိုင်ငံဟာ စစ်တပ်ရဲ့ ကြားဝင်ပေးမှုကနေ ဒီမိုကရေစိစနစ်သို့ ပြောင်းလဲမှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဟာဆီနာကို ဆက်တိုက်အာဏာရရှိလာစေတဲ့ ၂၀၀၈ ရွေးကောက်ပွဲကိုလည်း လမ်းခင်းပေးခဲ့ပါတယ်။
ဟာဆီနာဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွင်းရှိ အစ္စလမ်စစ်သွေးကြွများကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အစ္စလမ်အစွန်းရောက်ပါတီများဟာ မဲ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တစ်ကြိမ်သာ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားအများစုဟာ မူဆလင်များဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အစွန်းရောက်သူများ မဟုတ်ပါ။
လက်ရှိဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရေး အရှုပ်အထွေးကြောင့် ဟာဆီနာနဲ့ နီးကပ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးလည်း ရှိတဲ့ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီအတွက် ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချမှတ်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဟာဆီနာနှင့် မိုဒီတို့အကြားက ဆက်ဆံရေးအတွက် မိုဒီအစိုးရဟာ ကြီးကြီးမားမား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသောကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းက ခွဲထွက်ရေးတောင်းဆိုသူများပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတစ်လျှောက် စီးပွားရေးစင်္ကြံတည်ဆောက်ဖို့ မိုဒီကြိုးပမ်းနေသောကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလို အကြောင်းအရင်းများကြောင့် ဒီမိုကရေစီကာကွယ်ဖို့အတွက် နယူးဒေလီဆီက အကူအညီမျှော်လင့်နေတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရေးသမားများဟာ အလိုလိုနဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ မိတ်ပျက်လာပြီဖြစ်ပါတယ်။ နိုဘဲလ်ဆုရှင်ဖြစ်တဲ့ မိုဟာမတ်ယူနက်ကလည်း အိန္ဒိယကို ဆင်းရဲသားများရဲ့ သွေးကို စုပ်သောသူအဖြစ် ခိုင်းနှိုင်းခဲ့ပြီး လုံလောက်တဲ့ ကူညီမှုများ မပေးခဲ့ဘူးလို့လည်း ထောက်ပြသွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မကြာသေးခင်က အင်တာဗျူးများမှာတော့ အရှေ့တောင်အာရှဟာ မိသားစု တစ်ခုသာဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပြီး အိမ်မီးလောင်နေတဲ့ အချိန်မှာ ညီအစ်ကိုတွေ လာရောက် ကူညီသင့်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ဟာဆီနာထွက်ပြေးသွားတော့ အိန္ဒိယဟာ သူအားထားခဲ့တဲ့ မဟာမိတ်တစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် ရှေ့ဆက် ခရီးဟာ ကြမ်းတမ်းအုံးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ လွတ်လပ်မျှတပြီး ခြားနားတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအသစ် ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ပါတယ်။
